Wat zijn Afweermechanismen
De term afweermechanismen komt bij Freud vandaan. Hij beschrijft een aantal verdedigingsmechanismen die we gebruiken om onbewuste driften of onacceptabele en moeilijk hanteerbare gevoelens op afstand te houden. Dit is grotendeels onbewust. Als ze meer bewust worden, kun je het copingmechanismen noemen. Dat maakt het mogelijk om ze om te buigen tot gedrag waarmee we onszelf en anderen meer recht doen.
De tien meest gebruikte afweermechanismen zijn:
– Verdringing; We herinneren ons iets gewoon niet meer of we zijn ons er echt niet van bewust. Bijvoorbeeld iemand is als kind emotioneel tekortgekomen door een gehandicapte broer, maar weet zeker dat zijn ouders er ook altijd voor hem waren.
– Ontkenning van de realiteit; Dit ligt in dezelfde lijn en gaat er soms aan vooraf.
– Projectie; We onderkennen eigenschappen of emoties van onszelf niet en in plaats daarvan schrijven we ze toe aan iemand anders. De vrouw die haar boosheid verdringt ‘voelt en ziet’ in het beheerste gedrag van haar partner dat hij eigenlijk heel boos is.
– Dissociatie; We ontkoppelen onszelf als het ware van een pijnlijke situatie. Dit beïnvloedt ons denken, geheugen, emoties, waarneming, lichaamsbeleving en gedrag. Iemand mist een stuk in een gesprek, is er even niet in zijn hoofd, voelt een hoofd vol watten, weet niet waar hij is en hoe hij daar gekomen is, een gevoel van onwerkelijkheid of verdoving, maakt iets niet bewust mee, grote angst en paniek voelen, verwarring. Misbruik in de jeugd leidt regelmatig tot dissociatie.
– Rationalisering; Als iets te pijnlijk is om de gevoelens bewust te ervaren, kan men via redeneringen de ervaringen aanpassen, minder ernstig maken, een andere draai geven.
– Regressie; Als een situatie erg moeilijk is, kan men terugvallen op gedrag uit een eerder ontwikkelingsstadium. Bijvoorbeeld bedplassen bij kinderen die iets naars meemaken of duimen bij een volwassene die veel spanning ervaart in een bepaalde situatie.
– Verplaatsing; Hierdoor reageren we onze gevoelens af op een andere plek. Als je op je werk een nare aanvaring hebt gehad met een collega en je lost dit niet op, kun je het thuis afreageren op je partner of een kind zonder dat zij aanleiding geven.
– Reactievorming; Als je last hebt van ambivalente gevoelens, kan het sociaal of moreel onacceptabele deel verdrongen worden, terwijl het acceptabele gedeelte versterkt wordt. Woede jegens een partner kan bijvoorbeeld verdrongen worden door overcompensatie in het geven van veel zorg.
– Identificatie; Als angst en haat richting iemand te bedreigend zijn om te worden toegelaten, kan men zich identificeren met die persoon. Dit kan ontstaan bij een gijzeling, maar ook in een gewelddadige relatie.
– Sublimeren; Oerdriften worden omgezet in vormen die sociaal of maatschappelijk acceptabel zijn. Dit gebeurt bijvoorbeeld met angsten, agressie of seksualiteit. Dit kan omgezet worden in ambitie, hard werken, sporten of vechten voor een goede zaak.
