Internal family systems is werken met je innerlijke delen

Wie heeft niet de ervaring van het horen van verschillende stemmen van binnen? Stemmen in de vorm van gedachten en gevoelens. Er klinkt oordeel in door, soms tevredenheid, ze sturen ons aan, jagen ons op, doen ons vermijden, halen ons omlaag of tillen ons gelukkig soms ook op. ‘Dat heb ik toch maar mooi gedaan!’ Maar kunnen ook last hebben van gevoelens van somberheid, onzekerheid, angst, bezorgdheid en eenzaamheid.
Als we verandering willen, proberen we dat vaak te bereiken op wilskracht. En dat werkt ook op allerlei momenten. Zeker als we daarna ervaren dat het ons iets brengt en als we ons er rustig bij voelen.

We kunnen ook van alles voelen waar we weinig invloed op lijken te kunnen uitoefenen. Bepaalde patronen blijven maar bestaan, hoe irritant we ze ook vinden. Of we houden verandering een tijdje vol, dan gaat het weer mis en zijn we boos op onszelf. Ik denk bijvoorbeeld aan cliënten met een gedragsverslaving. Het lukt hen een poosje om het te beheersen, maar als er veel stress en frustratie is, loopt de spanning op en doen ze toch wat ze eigenlijk niet willen. Daarna voelen ze schaamte en mislukking. Ze herstellen daar van en de cyclus begint weer van vooraf aan. Die dynamiek kun je bij voorbeeld zien bij vreetbuien, blowen of porno kijken.
Een ander voorbeeld.

‘Het moet perfect, maar het put me uit. Daar baal ik van. Als ik de lat omlaag breng en meer loslaat, word ik onrustig en voel ik me alsof ik de kantjes eraf loop. Bovendien zou ik er weleens op afgerekend kunnen worden. Dus ga ik maar weer aan de slag…’

Geen verandering door discipline

Bij IFS ligt de nadruk niet op verandering door discipline. De nadruk ligt op ontdekken dat er een authentiek en natuurlijk Zelf in je huist en dat je al die dagelijkse stemmen kunt leren kennen als behorend bij delen in jezelf. Je hebt dus een Zelf en je hebt allerlei delen. Die delen hebben ons vaak zo overgenomen dat het voelt alsof we dat gewoon zijn. Het lijkt een beetje op een gezin waarin de kinderen een liefhebbende, steunende en soms sturende ouder nodig hebben, maar die ouder is niet thuis of zit ergens in huis met de deur op slot. De kinderen runnen uit nood de tent alleen zo goed als ze kunnen.

‘Als mijn partner even afgeleid is terwijl ik wat zit te vertellen, kan ik me zo boos voelen! Ik trek me dan terug en zeg niks meer. Hij snapt er niks van… Ik voel later ook wel dat mijn reactie overdreven is, maar ik kan er niks aan doen’

Met IFS ga je steeds meer Zelf ervaren en je delen leren kennen en begrijpen. Als delen zich gezien en gesteund weten door je Zelf, is het makkelijker voor hen om zich meer ontspannen te gedragen. Zonder begrip en sturing van je Zelf gedragen delen zich zoals ze jaren geleden geleerd hebben met duidelijke doelen. Ze voorkomen dat er iets mis gaat, ze voorkomen dat er pijn gevoeld wordt.

Delen

Zelf en delen zijn termen binnen IFS waar je soms even aan moet wennen.

Delen kun je zien als een emotionele toestanden waarin je op een bepaald moment verkeert. Gevoelens, verlangens, gedachten en neigingen zijn te clusteren als behorend bij een deel. Een strijdbaar deel, een rationeel deel, een manipulatief deel, een vermijdend deel, een onderdanig deel…  Het zijn vaak kwaliteiten die je ooit noodzakelijkerwijs hebt doorontwikkeld.

”Ik cijfer me gewoon altijd weg. Als ik zie dat iemand iets nodig heeft of iemand vraagt me wat, dan doe ik dat bijna automatisch. Mijn moeder was vaak ziek toen ik klein was en als oudste nam ik veel verantwoordelijkheid‘

Die delen vervullen dus een rol in je leven. Binnen IFS verdelen we ze in managers, afleiders en bannelingen.

De managers zijn pro actief en voorkomen pijnlijke gevoelens en problemen zo goed mogelijk. Je kunt hierbij denken aan perfectionisme, doorzetten, controle houden, je aanpassen.

De afleiders komen in actie als de stress stijgt, pijnlijke gevoelens de overhand dreigen te krijgen en kunnen rigoreus zijn. Afleiders zijn bij voorbeeld snoepen, snacken, social media, alcohol en porno. Maar ook extreem sporten, woest worden of zelfbeschadiging kan deze functie vervullen.

De bannelingen zijn de delen die beschermd worden door de managers en de afleiders. Het zijn de delen die emotionele pijn met zich meedragen. Pijn die is opgedaan door ervaringen van vroeger. Dat kan ernstig trauma zijn, maar ook minder opvallende gebeurtenissen en situaties die gevoelens van afwijzing en waardeloosheid teweeggebracht hebben. Je niet echt gekend voelen, buiten de groep staan of overvraagd zijn kunnen ook schade aanrichten.

Het Zelf

Over Zelf kun je eindeloos filosoferen. Net zomin als de delen, kun je het Zelf precies aanwijzen. Je kunt deze stevige kern wel ervaren en daar gaat het om. En we hebben het allemaal!  Als je Zelf bewuster aanwezig is, kun je meer verbondenheid, helderheid, kalmte, nieuwsgierigheid, compassie, zelfvertrouwen, creativiteit en moed voelen.

Dat heeft invloed op je delen. Als ze dit ervaren, is het makkelijker voor hen om een deel van hun taak los te laten. Ze gaan vertrouwen op Zelf, voelen zich veiliger en rustiger. Zelf gaat hun intenties zien en delen gaan meer acceptatie ervaren. Dat is nieuw voor hen. Stap voor stap ontstaat er een rustiger interne dynamiek en gaat je gedrag meer passen bij wie je ten diepste bent.