Cognitieve gedragstherapie
Cognitieve gedragstherapie is binnen de reguliere ggz een veelgebruikte methodiek, ontwikkeld door Aaron T. Beck.
Het uitgangspunt is dat onze gevoelens bepaald worden door onze gedachten. Gebeurtenissen bepalen niet wat we voelen, maar onze gevoelens worden bepaald door hoe we over deze gebeurtenissen denken.
Wie midden in de nacht wakker wordt van een ongebruikelijk geluid zal veelal schrikken en angst voelen. De gedachte zal bijvoorbeeld zijn dat er een inbreker in huis is. Angst is dan een logische emotie. Als de buren echter hebben aangegeven dat ze die nacht op vakantie gaan, kun je nog steeds wakker worden, maar zul je direct denken dat je hen hoort. Of als je denkt dat de kat beneden iets van de tafel gooit. Dan denk je mogelijk ‘stomme kat’ en je draait je weer om om verder te slapen….
Wie depressief is, is geneigd negatief te denken en gebeurtenissen negatief in te kleuren. Gedachten, fantasieën, herinneringen en opvattingen over gebeurtenissen zijn onderwerpen die binnen een cognitieve behandeling bewerkt worden. De gekleurde bril wordt getoetst op realiteitswaarde. Wie leert om negatieve gedachten anders, realistischer te interpreteren, ontwikkelt een objectievere kijk op de eigen waarnemingen en gevoelens. Dit leidt er toe dat negatieve gevoelens verminderen of verdwijnen en daardoor verandert gedrag. Het is bijvoorbeeld voor je gevoelens een groot verschil of je bij een boos kijkende collega denkt dat je iets fout hebt gedaan of dat je je afvraagt of hij iets vervelends heeft meegemaakt of slecht geslapen heeft.
Gedachten die veel invloed hebben op gevoelens zijn bijvoorbeeld dat anderen je niet interessant of aardig vinden, dat je schuldig bent, het niet zult kunnen, dat je raar of mislukt bent. Dit soort gedachten worden bij CGT systematisch in kaart gebracht en getoetst op hun waarheidsgehalte. Het gebeurt nogal eens dat mensen hun gevoelens baseren op een waarheidskans van 10% en ze de 90% kans dat het anders is, uit zichzelf niet zien. Dit soort realisaties kunnen veel invloed hebben op gevoelens.
De cognitieve gedragstherapie ontwikkelt zich voortdurend. Het wordt steeds vaker gecombineerd met mindfulness. Een andere therapievorm in opkomst is ACT. Ook dit is een doorontwikkeling van CGT. Wat deze nieuwe varianten onder andere typeert, is meer aandacht voor lichaamsgerichte ervaringen zonder hier conclusies aan te verbinden of je erdoor te laten leiden. Gevoelens er gewoon te laten zijn.
