Persoonlijkheidsstoornissen
Een persoonlijkheidsstoornis is een diagnose die duidt op sterk ingesleten gedragspatronen die moeilijk te veranderen zijn. Er liggen vrijwel altijd pijnlijke ervaringen in het verleden onder. Ooit leek dit gedrag de best mogelijke oplossing om psychisch te overleven. Mensen met een persoonlijkheidsstoornis hebben vaak last van conflicten en problemen in relaties met anderen. Dit mate kan variëren. Veel wrijving in contacten, snel ruzie of juist sterk afhankelijk zijn in contacten en neigen naar claimen. Anderen zijn heel erg vermijdend en trekken zich terug als spannend gaat voelen. Vaak roepen ze irritatie op bij hun omgeving: ze worden moeilijk begrepen of men voelt zich door hen leeggezogen. Het is voor mensen met een persoonlijkheidsstoornis lastig om hun emoties te reguleren en ze hebben bijna altijd problemen met hun zelfbeeld.
De symptomen kunnen sterk variëren:
- Wantrouwen ten opzichte van hun medemensen
- Een gevoel van waardeloosheid en leegte
- Impulsiviteit
- Wisselend gedrag, aantrekken, afstoten
- Perfectionisme
- Teruggetrokken of angstig gedrag
- Grote afhankelijkheid van anderen
- Vermijding van moeilijke situaties en confrontaties
- Moeizame relaties
- Moeite met het uiten van gevoelens: niet uiten of extreem uiten
- Stemmingswisselingen
- Destructief gedrag ten aanzien van zichzelf of anderen
- Grote krenkbaarheid
Iemand met een persoonlijkheidsstoornis meldt zich vaak aan met klachten die verband houden met hun problematiek. Bijvoorbeeld angstklachten, stemmingsstoornissen, relatieproblemen, werk gerelateerde klachten, onverklaarbare lichamelijke klachten of identiteitsproblematiek. Het gebeurt ook regelmatig dat het iemands omgeving is die problemen heeft met dit gedrag.
Soorten persoonlijkheidsstoornissen
Er zijn verschillende typen persoonlijkheidsstoornissen met elk specifieke kenmerken en problemen. Uit diagnostisch onderzoek zal blijken met welke problematiek iemand te maken heeft. Persoonlijkheidsstoornissen komen vaak in combinatie met andere psychische problemen voor als depressie, angststoornissen of verslavingsproblematiek.
- Borderline persoonlijkheidsstoornis: De persoonlijkheidsstoornis die wij het meeste zien en behandelen, is de borderline persoonlijkheidsstoornis. Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis denken vaak zwart wit (iets is helemaal goed of helemaal slecht) en hebben vaak veel stemmingswisselingen. Ze zijn teleurgesteld in zichzelf of anderen. Vaak beschadigen zij zichzelf en doen soms zelfmoordpogingen. We noemen dit zelfdestructief gedrag. Hierbij kan worden gedacht aan teveel drinken, drugs gebruiken, seksueel risicovol gedrag of plotseling niet meer eten. Al deze zaken maken jongeren, ouders en soms behandelaren wanhopig.
- Afhankelijke of vermijdende persoonlijkheidsstoornis: behalve de borderline persoonlijkheidsstoornis (in ontwikkeling) zien we ook zich nog ontwikkelende persoonlijkheidsstoornissen met vooral afhankelijk of vermijdend gedrag. Bij een afhankelijke persoonlijkheidsstoornis is iemand niet in staat om eigen beslissingen te nemen of verantwoordelijkheid te dragen, zonder de goedkeuring van belangrijke anderen. Zelf plannen maken en ook uitvoeren is heel erg moeilijk bij dit soort problematiek. Alleen zijn is erg moeilijk te verdragen. En in een relatie of vriendschap speelt de angst om verlaten te worden voortdurend een rol. Vaak gaat dit samen met vermijdend gedrag. De angst om niet aardig gevonden te worden of zelfs te worden afgewezen is dan zo groot, dat iemand nauwelijks meer contacten aangaat en zich terugtrekt uit het gewone leven.
Mensen met een zich ontwikkelende persoonlijkheidsstoornis hebben vaak bijzondere ideeën en fantasieën waardoor zij buiten de meeste groepen van leeftijdgenoten kunnen vallen. Zij zijn daarbij vaak ook heel gevoelig voor de reacties van anderen en kunnen zelfs achterdochtig worden. Mensen met deze persoonlijkheidstrekken zijn meestal ook gevoelig voor stress. Als de stress oploopt, wordt het onderscheid tussen fantasie en werkelijkheid moeilijker.
